Mál nr. 36/2006

Þriðjudaginn, 17. október 2006

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 29. ágúst 2006 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 28. júní 2006.

Kærð var ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 10. ágúst 2006 um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni.

Í rökstuðningi með kæru segir meðal annars:

„Umsókn um fæðingarstyrk (fyrir 75-100 nám) var hafnað. Ég tel þennan úrskurð ekki eiga rétt á sér og vera óskiljanlegan þar sem þau gögn sem ég lagði fyrir uppfylla þau skilyrði sem sett eru til að eiga rétt á þessum styrk. Ég bið því um leiðréttingu á þessum úrskurði.

Til að fá námsmannafæðingarstyrk er gerð krafa um nám í 1 ár fyrir fæðingu og þar af a.m.k. 6 mánuði í 75% námi. Gögnin mín sína fram á meira en 1 árs nám fyrir fæðingu. Þar af 5 mánuði í 100% starfsnámi fram að fæðingardegi og þar áður (fyrir sumarfrí) 2 mánuði í rannsóknarvinnu og ritgerðarskrif sem uppfyllir 75% námshlutfalli. Ég sem sagt uppfylli talsvert meira en krafa er gerð um. Ég get því engan veginn skilið að umsókn minni hafi verið synjað. Hvernig má það vera? Hér hljóta mistök að hafa átt sér stað. Vinsamlegast leiðréttið þennan úrskurð.“

Með bréfi, dagsettu 7. september 2006, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins.

Greinargerð lífeyristryggingasviðs Tryggingastofnunar ríkisins er dagsett 21. september 2006. Í greinargerðinni segir:

„Kærð er synjun á greiðslu fæðingarstyrks til foreldra í fullu námi.

Með umsókn, dags. 16. maí 2006, sótti kærandi um greiðslu fæðingarstyrks til foreldra í fullu námi vegna barns er fæddist 4. janúar 2006.

Með umsókn kæranda fylgdi vottorð vegna starfsnáms frá B, dags. 16. maí 2006 og vottorð vegna starfsnáms frá D, dags. 16. júní 2006. Þá lágu enn fremur fyrir við afgreiðslu umsóknar kæranda, upplýsingar úr þjóðskrá Hagstofu Íslands og upplýsingar úr staðgreiðsluskrá Ríkisskattstjóra.

Með bréfi lífeyristryggingasviðs, dags. 24. júlí 2006, var kæranda beðin um að skila inn frekari gögnum til að unnt væri að taka afstöðu til umsóknar hennar.

Þann 7. ágúst 2006 barst lífeyristryggingasviði með símbréfi námsferilsyfirlit kæranda við E-háskóla og yfirlýsing frá umsjónarmanni kæranda við skrif á lokaritgerð við E-háskóla.

Með bréfi lífeyristryggingasviðs, dags. 10. ágúst 2006, var kæranda synjað um greiðslu fæðingarstyrks til foreldra í fullu námi þar sem hún taldist ekki hafa stundað fullt nám í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns í skilningi laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof, sbr. lög nr. 90/2004. Með bréfinu fylgdi greiðsluáætlun, dags. 10. ágúst 2006, er sýndi tilhögun greiðslna.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 9. gr. laga nr. 90/2004, eiga foreldrar sem hafa verið í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns, rétt á fæðingarstyrk. Skilgreiningu á fullu námi er að finna í 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks. Þar kemur fram að fullt nám í skilningi laga um fæðingar- og foreldraorlof teljist vera 75-100% samfellt nám í viðurkenndri menntastofnun innan hins almanna menntakerfis á Íslandi eða á háskólastigi, í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns. Enn fremur kemur fram að heimilt sé að meta sambærilegt nám í öðrum ríkjum, enda uppfylli foreldri lögheimilisskilyrði skv. 16. gr. eða undanþáguákvæði 17. gr. reglugerðarinnar. Í 2. mgr. 18. gr. reglugerðarinnar er kveðið á um að leggja skuli fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að foreldri hafi verið skráð í 75-100% nám og hafi sýnt viðunandi námsárangur. Enn fremur að heimilt sé að taka tillit til ástundunar náms á þeirri önn er barn fæðist.

Barn kæranda fæddist 4. janúar 2006 og verður því, við mat á því hvort kærandi hafi stundað fullt nám samfellt í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barnsins, að horfa til tímabilsins frá 4. janúar 2005 fram að fæðingardegi barnsins.

Samkvæmt vottorðum vegna starfsnáms frá B og D stundaði kærandi fullt starfsnám frá 1. ágúst til 31. desember 2005, samtals í 5 mánuði. Í 3. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 kemur fram að verklegt nám sem stundað hefur verið hér á landi á síðustu sex mánuðum fyrir fæðingardag barns skuli meta sem fullt nám, veiti það ekki rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði. Engar upplýsingar hafa verið lagðar fram er sýna fram á að ráðningarsamband hafi verið með kæranda og þessum starfsstöðum, og einnig koma engar launagreiðslur til kæranda fram í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra á tímabilinu. Telur lífeyristryggingasvið því kæranda hafa stundað fullt nám í skilningi reglugerðarinnar í 5 mánuði, þ.e. frá 1. ágúst til 31. desember 2005.

Frá 4. janúar til 31. júlí 2005 virðist kærandi hins vegar að mestu hafa verið við nám í E-háskóla, sbr. námsferilsyfirlit og yfirlýsingu frá umsjónarmanni, dags. 7. ágúst 2006. Að því er framangreint tímabil varðar þá lauk kærandi 7,5 ECTS-eininga námskeiði við skólann 3. febrúar 2005, 30 ECTS-eininga starfsnámi 27. júní 2006 og 15 ECTS-eininga lokaritgerð 24. júlí 2006. Af yfirlýsingu umsjónarmannsins má ráða að fullt nám á einni önn við skólann jafngildi 30 ECTS-einingum. Samræmist það fyrri úrskurðum lífeyristryggingasviðs og skipulagi náms við háskóla hér á landi. Verður því að líta svo á að 22-30 ECTS-einingar vera fullt nám samkvæmt lögum nr. 95/2000.

Það sem fyrir liggur um nám kæranda á framangreindu tímabili 7,5 ECTS-eininga námskeið er kærandi lauk 3. febrúar 2005. Engu öðru námskeiði var lokið á tímabilinu. Þá hefur umsjónarmaður með lokaverkefni kæranda lýst því yfir að megnið af vinnuframlagi kæranda við lokaritgerðina hafi farið fram frá 1. apríl til 1. júní 2005. Engu að síður virðist kærandi ekki hafa lokið ritgerðinni fyrr en 24. júlí 2006. Með hliðsjón af þessu lítur lífeyristryggingasvið svo á að kærandi uppfylli ekki almenna skilyrðið um að hafa verið í fullu námi samfellt í a.m.k. 6 mánuði síðustu 12 mánuðina fyrir fæðingardag barns.

Þá er rétt að geta þess að starfsnám það er kærandi lauk við E-háskóla 27. júní 2006 kemur ekki inn í mat lífeyristryggingasviðs á námi kæranda, þar sem lífeyristryggingasvið hefur litið svo á að óheimilt væri að meta verklegt nám erlendis til fulls náms, sbr. 3. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004.

Nokkrar undanþáguheimildir er að finna frá skilyrðinu um fullt nám í sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns. Þannig er samkvæmt 8. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 9. gr. laga nr. 90/2004, heimilt að greiða foreldri fæðingarstyrk sem námsmanni þrátt fyrir að skilyrði um samfellt nám í a.m.k. sex mánuði fyrir fæðingu barns sé ekki uppfyllt hafi foreldri verið í samfelldu starfi í a.m.k. sex mánuði á innlendum vinnumarkaði fram til þess að námið hófst. Samkvæmt 9. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 9. gr. laga nr. 90/2004, er heimilt að greiða foreldri fæðingarstyrk sem námsmanni þegar foreldri hefur lokið a.m.k. einnar annar námi skv. 1. mgr. 19. gr. og hefur síðan verið samfellt á vinnumarkaði. Skilyrði er að nám og starf hafi verið samfellt í a.m.k. sex mánuði. Þá segir í 19. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 að heimilt sé að greiða móður fæðingarstyrk sem námsmanni þó að hún fullnægi ekki skilyrðum 2. mgr. 18. gr. um viðunandi námsárangur og/eða ástundun enda hafi hún ekki getið stundað nám á meðgöngu vegna skilgreindra heilsufarsástæðna. Skal hún sannanlega hafa verið skráð í fullt nám og fengið greidda sjúkradagpeninga, verið á biðtíma eftir dagpeningum á þeim tíma eða hefði átt rétt á þeim fyrir umrætt tímabil samkvæmt lögum um almannatryggingar. Þá er heimilt að veita undanþágu frá skilyrðinu um fullt nám þegar foreldri á eftir minna en sem nemur 75% af námi á síðustu önn í námi og ljóst er að viðkomandi er að ljúka ákveðinni prófgráðu, sbr. 20. gr. reglugerðar nr. 1056/2004.

Við afgreiðslu umsóknar kæranda var ekki talið að nokkur þessara undanþáguheimilda, frá skilyrðinu um að foreldri skuli hafa verið í 75–100% námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns, ætti við um aðstæður kæranda.

Með vísan til framangreinds telur Tryggingastofnun ríkisins að umsókn kæranda um greiðslu fæðingarstyrks til foreldra í fullu námi hafi réttilega verið synjað með bréfi, dags. 10. ágúst 2006. Ennfremur telur stofnunin að greiðslur fæðingarstyrks til foreldra utan vinnumarkaðar hafi verið réttilega ákvarðaðar í greiðsluáætlun til kæranda, dags. 10. ágúst 2006.“

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 21. september 2006, og henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Frekari athugasemdir bárust ekki frá kæranda.

Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:

Kæra varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um greiðslu fæðingarstyrks sem námsmanni.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.), sbr. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 90/2004, eiga foreldrar í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns, frumættleiðingu eða varanlegt fóstur rétt til fæðingarstyrks. Fullt nám í skilningi laganna er skilgreint í 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks, sbr. 11. mgr. 19. gr. ffl.

Í 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 segir að fullt nám í skilningi ffl. og reglugerðarinnar teljist 75-100% samfellt nám í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi í a.m.k. sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns. Sama eigi við um 75-100% nám á háskólastigi og það nám annað sem gerir sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Heimilt sé að meta sambærilegt nám í öðrum ríkjum, enda uppfylli foreldri lögheimilisskilyrði skv. 16. gr. eða undanþáguákvæði 17. gr. reglugerðar þessarar. Samkvæmt 2. mgr. 18. gr. reglugerðarinnar skal leggja fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að foreldri hafi verið skráð í 75-100% nám og hafi sýnt viðunandi námsárangur. Þá er heimilt að taka tillit til ástundunar náms á þeirri önn er barn fæðist. Verklegt nám sem stundað hefur verið á Íslandi á síðustu sex mánuðum fyrir fæðingu barns, ættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur skal skv. 3. mgr. 18. gr. meta sem fullt nám veiti það ekki rétt til greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði skv. II. kafla laganna.

Kærandi ól barn 4. janúar 2006. Tólf mánaða viðmiðunartímabil skv. 1. mgr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 er því frá 4. janúar 2005 fram að fæðingu barns.

Samkvæmt gögnum málsins var kærandi í starfsnámi hjá B og D frá 1. ágúst til 31. desember 2005. Á vormisseri 2005 var hún í mastersnámi við E-háskóla og lauk þaðan 7,5 ECTS námi í febrúar. Í gögnum málsins er bréf frá háskólanum dagsett 7. ágúst 2006 undirritað af F þar sem fram kemur að hún hafi haft umsjón með kæranda við rannsóknarvinnu og ritun mastersritgerðar sem teljist vera 15 ECTS. Í bréfinu kemur einnig fram að kærandi hafi að mestu unnið við ritgerðina frá apríl til júní 2005 og að vinnan við ritgerðina hafi jafngilt 80% af fullu námi það tímabil. Kærandi lauk við ritgerðina í júlí 2006. Eðlilegt er að við fæðingu barnsins, 4. janúar 2006, hafi orðið hlé á námi hennar og frestun á námslokum.

Með hliðsjón af framangreindu er það mat úrskurðarnefndar fæðingar- og foreldraorlofsmála að nægilega sé staðfest að kærandi hafi verið í fullu námi í a.m.k. sex mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns, sbr. 18. gr. reglugerðar nr. 1056/2004. Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um fæðingarstyrk sem námsmanni er hafnað. Greiða ber kæranda fæðingarstyrk sem námsmanni.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja A sem námsmanni er hafnað. Greiða ber kæranda fæðingarstyrk sem námsmanni.

Guðný Björnsdóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson