Mál nr. 94/2013
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 11. mars 2014 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 94/2013.
1. Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 6. ágúst 2013, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum 31. júlí 2013 fjallað um rétt hans til greiðslu atvinnuleysisbóta. Tekin hefði verið sú ákvörðun að fella niður greiðslur atvinnuleysisbóta til hans frá og með 31. júlí 2013 í tvo mánuði, sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir með vísan til 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, þar sem hann hafi látið hjá líða að tilkynna um tilfallandi tekjur frá Tryggingastofnun ríkisins. Kærandi vildi ekki una ákvörðuninni og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi, dags. 5. september 2013. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 13. desember 2012. Honum var tilkynnt með bréfi, dags. 9. júlí 2013, að við samkeyrslu gagnagrunna Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra hafi komið fram upplýsingar um ótilkynntar tekjur á kæranda frá Tryggingastofnun ríkisins. Óskað var skriflegra skýringa á þessum ótilkynntu tekjum frá kæranda. Hann skilaði í framhaldinu greiðsluseðli og tekjuáætlun frá Tryggingastofnun ríkisins þar sem fram kom að hann þáði ellilífeyri á tímabilinu.
Kærandi kveðst hafa verið kominn á aldur í janúar 2013. Hann hafi frá þeim tíma átt rétt á bótum frá Tryggingastofnun ríkisins ásamt hluta atvinnuleysisbóta. Kærandi kveðst hafa leitað upplýsinga um það hvort hann þyrfti að tilkynna um bætur sínar mánaðarlega, þar sem hann væri í kerfinu og litlar sem engar líkur væru á því að hann kæmist út á vinnumarkaðinn aftur sökum aldurs. Honum hafi verið sagt að hann þyrfti ekki að tilkynna greiðslurnar mánaðarlega.
Kærandi kveðst aftur hafa haft samband við Vinnumálastofnun eftir að bréfið hafi borist honum og hafi „B“ tjáð honum eftir að hafa talað við „C“ að hann ætti að tilkynna bætur frá Tryggingastofnun ríkisins á fjögurra mánaða fresti. Hann hafi ekki áður verið upplýstur um þetta og í byrjun ársins 2013 hafi honum verið sagt að þetta væru ekki launatekjur sem slíkar heldur bætur frá Tryggingastofnun ríkisins þannig að hann þyrfti ekki að tilkynna þetta frekar.
Kærandi óskar eftir því að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og hann fái áfram þær bætur sem hann hafi haft, enda megi sjá á öllu málinu að hann hafi alls ekki verið að reyna að hafa rangt við. Hann hafi aldrei í byrjun verið upplýstur um tilkynningarskyldu vegna greiðslna frá Tryggingastofnun ríkisins.
Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 13. desember 2013, vísar Vinnumálastofnun til þess að lög um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna og sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir.
Bent er á að ákvörðun um að fella niður rétt til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, sé tekin á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Á þeim sem fái greiðslur atvinnuleysisbóta frá Vinnumálastofnun hvíli rík skylda til að sjá til þess að stofnunin hafi réttar upplýsingar um hagi viðkomandi, sér í lagi þær upplýsingar sem geti ákvarðað rétt aðila til atvinnuleysisbóta. Í lögum um atvinnuleysistryggingar sé að finna ákvæði þar sem þessi skylda sé ítrekuð. Í 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé skýrt tekið fram að sá sem teljist tryggður á grundvelli laganna skuli upplýsa Vinnumálastofnun um allar breytingar sem kunni að verða á högum hans á þeim tíma er hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða annað það sem kunni að hafa áhrif á rétt hans.
Í 2. mgr. 14. gr. laganna sé einnig mælt fyrir um þessa upplýsingaskyldu umsækjenda um atvinnuleysisbætur. Þar komi fram að atvinnuleitanda beri án ástæðulauss dráttar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 37/2009 segi meðal annars að „láti atvinnuleitandi hjá líða að veita Vinnumálastofnun þessar upplýsingar sem og í þeim tilvikum þegar rangar upplýsingar eru gefnar kemur til álita að beita viðurlögum skv. 59. gr. laganna“.
Af þessum ákvæðum sé ljóst að hinum tryggða beri að tilkynna fyrirfram um tekjur til stofnunarinnar. Á heimasíðu Vinnumálastofnunar sé að finna greinargóðar leiðbeiningar um tilkynningu um tekjur og að auki sé farið ítarlega yfir þær reglur á svokölluðum kynningarfundum stofnunarinnar.
Vinnumálastofnun bendir á að ekki sé unnt að bera fyrir sig vankunnáttu á réttarreglum til að komast hjá íþyngjandi ákvörðunum stjórnvalda. Ekki sé því ástæða til að meta atvinnuleitendum það til málsbóta að viðkomandi hafi ekki verið kunnugt um þær skyldur sem hvílt hafi á honum. Verði því ekki fallist á að vankunnátta kæranda á lögum um atvinnuleysistryggingar geti í þessu tilviki haft áhrif á ákvörðun Vinnumálastofnunar enda veki stofnunin athygli á framangreindum skyldum hins tryggða með fullnægjandi hætti. Þá verði ekki fallist á að fulltrúi á Greiðslustofu Vinnumálastofnunar hafi tjáð kæranda að óþarft væri að tilkynna um tekjur til stofnunarinnar. Sér í lagi ef um ræði ellilífeyrisgreiðslur samkvæmt lögum um almannatryggingar enda komi þær til skerðingar atvinnuleysisbóta skv. 36. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Ekki sé að sjá af samskiptasögu kæranda að hann hafi haft samband við Vinnumálastofnun í janúar 2013 vegna þessa. Kærandi hafi verið boðaður á fund með ráðgjafa Vinnumálastofnunar í byrjun júlí 2013. Á þeim fundi hafi kærandi meðal annars rætt um lífeyrisgreiðslur, sbr. samskiptasöguna. Þær tekjur sem hafi leitt til upphafs málsins hjá Vinnumálastofnun hafi þó verið greiddar kæranda fyrir aprílmánuð 2013. Verði því ekki séð að kærandi hafi nægjanlega upplýst Vinnumálastofnun um þær tekjur sem hann fékk greiddar á meðan hann þáði atvinnuleysisbætur.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 20. desember 2013, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 16. janúar 2014. Engar athugasemdir bárust frá kæranda.
2. Niðurstaða
Í máli þessi liggur fyrir að kærandi sem þáði greiðslur atvinnuleysisbóta tilkynnti Vinnumálastofnun ekki um tekjur frá Tryggingastofnun ríkisins. Af hálfu kæranda kemur fram að hann hafi ekki vitað að hann þyrfti að tilkynna fyrirfram um greiðslurnar enda hafi hann fengið misvísandi upplýsingar um skyldur sínar í þeim efnum eins og fram kemur í kæru. Kærandi sendi inn áætlun um tekjur og launaseðil eftir að Vinnumálastofnun hafði innt hann eftir skýringum um umrædda vinnu, en þar kemur fram að hann þáði ellilífeyri á umræddu tímabili.
Þar sem kærandi lét hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um lífeyrisgreiðslur sínar er það mat úrskurðarnefndarinnar að háttsemi hans falli undir framangreint ákvæði 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um tilkynningarskyldu á breytingu á högum sem hefur áhrif á rétt samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar. Kærandi getur ekki borið fyrir sig vankunnáttu á lögunum eða skorti á leiðbeiningum enda leitast Vinnumálastofnun við að kynna atvinnuleitendum réttindi þeirra og skyldur samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar. Á heimasíðu stofnunarinnar eru greinargóðar upplýsingar auk þess sem farið er ítarlega yfir viðkomandi reglur á kynningarfundum Vinnumálastofnunar. Kærandi „komst á aldur“ í janúar 2013 og fékk greiddar ellilífeyrisgreiðslur samkvæmt lögum um almannatryggingar í kjölfarið. Slíkar greiðslur koma til skerðingar atvinnuleysisbótum skv. 36. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Hin kærða ákvörðun er staðfest.
Úrskurðarorð
Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 31. júlí 2013 í máli A um niðurfellingu bótaréttar hans í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson