Mál nr. 38/2008
Fimmtudaginn 27. nóvember 2008
A
gegn
Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði
Úrskurður
Mál þetta úrskurða Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.
Þann 8. ágúst 2008 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 8. ágúst 2008.
Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 1. júlí 2008.
Í rökstuðningi með kæru segir meðal annars:
„Málið snýst um gat í launaárinu 2007 sem reiknast sem frádráttur á greiðslum úr Fæðingarorlofsjóði. Ég var atvinnulaus á tímabilinu febrúar-maí 2007 en sótti aldrei um atvinnuleysisbætur og fékk því engin laun á því tímabili. Síðan þegar ég sæki um í fæðingarorlofsjóð er mér bent á það að ég geti látið reikna þetta gat aftur í tímann og þar með gæti þetta reiknast sem tekjur fyrir árið 2007 og þar með hækkað greiðslur úr fæðingarorlofssjóði. Það liggja gögn um það hjá vinnumálastofnun að ég gerði þetta og það staðfestist að ég hafi haft rétt á 96% atvinnuleysisbótum á þessu tímabili. Síðan kemur á daginn að skv. greiðsluáætlun frá Fæðingarorlofssjóði þá er ennþá gat í launum þetta tímabil. Ég hef hringt í vinnumálastofnun og ræddi þar við góða konu og þar skilur hún ekki heldur neitt í neinu með þetta mál. Í raun lítur þetta svona blákalt út. Ég hafði rétt á X hárri upphæð á mánuði þetta tímabil sem ég í raun sæki ekki og fæ því ekki metið og þar af leiðandi spara ég ríkinu þessa upphæð. Svo núna kemur það mér í óhag að ég skyldi spara ríkinu þessa upphæð vegna þess að þessar bætur hefðu reiknast mér sem tekjur og hækkað greiðslurnar úr fæðingarorlofssjóði umtalsvert. Þar sem ég er í raun hvött áfram af fæðingarorlofssjóði að athuga hvort ég geti ekki brúað þetta gat með einhverskonar tekjum í þessu gati er þetta óskiljanlegt fyrir mér. Fyrir mér er þetta svo að ég tapi tvisvar sinnum á því að hafa sparað ríkinu að greiða mér atvinnuleysisbætur. Fyrst þegar ég sæki ekki rétt minn á bótum og svo þegar launagatið myndast í greiðsluáætlun hjá fæðingarorlofssjóð.
Rökstuðningur fyrir kæru er í raun kannski ekki mikill annað en símtal sem ég átti við vinnumálastofnun þar sem mér var sagt að þeir hefðu í raun haldið líka að þessar bætur sem ég sótti ekki en hefur komið í ljós að ég hafði rétt á, hljóti að eiga að reiknast mér í hag núna þegar fæðingarorlofssjóður fór fram á að ég skyldi útvega þessi gögn. Fæðingarorlofssjóður segir mér að það hafi hinsvegar verið hægt að þurrka þessa mánuði út ef ekki hefði verið réttur á atvinnuleysisbótum þetta tímabil og þar með hefði það líka hækkað hjá mér meðaltekjur á árinu.“
Með bréfi, dagsettu 26. ágúst 2008, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs.
Greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs er dagsett 6. september 2008. Í greinargerðinni segir:
„Með bréfi Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 1. júlí 2008, var henni tilkynnt að umsókn hennar um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði hefði verið samþykkt og að mánaðarleg greiðsla yrði X krónur á mánuði miðað við 100% orlof. Í bréfinu var kæranda jafnframt bent á að skv. staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra væri hún tekjulaus frá febrúar – maí 2007 og gefinn kostur á að sína fram á að hún hefði ekki verið þátttakandi á vinnumarkaði á því tímabili. Þann 6. ágúst var kæranda send greiðsluáætlun með útreikningi greiðslna.
Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 8. gr. laga nr. 74/2008, er kveðið á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns, sbr. 2. mgr. 7. gr., í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna og að miða skuli við tólf mánaða samfellt tímabil sem lýkur sex mánuðum fyrir fæðingardag barns eða þann dag sem barn kemur inn á heimili við frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur. Til launa teljist hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald sem og greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkra og slysadagpeningar, greiðslur úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna, sbr. a-e liði 2. mgr. 13. gr. a. Þegar um er að ræða greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkrasjóði stéttarfélags, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna á viðmiðunartímabili skal taka mið af þeim viðmiðunartekjum sem þær greiðslur miðuðust við og skal aldrei taka mið af hærri fjárhæð en nemur þeim viðmiðunartekjum enda þótt foreldri hafi fengið mismuninn milli þessara greiðslna og viðmiðunartekna bættan samhliða greiðslunum.
Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof segir enn fremur að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hafi verið á innlendum vinnumarkaði, sbr. einnig 2. mgr. 13. gr. a.
Í 1. mgr. 13. gr. a. ffl., sbr. 9. gr. laga nr. 74/2008 segir að þátttaka á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV kafla feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda sé gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi. Fullt starf miðist við 172 vinnustundir á mánuði, en þó skuli jafnan taka tillit til fjölda vinnustunda sem samkvæmt kjarasamningi teljist fullt starf. Í 2. mgr. er síðan talið upp í fimm stafliðum hvað teljist enn fremur til þátttöku á vinnumarkaði:
Til þátttöku á vinnumarkaði telst enn fremur:
a. orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti,
b. sá tími sem foreldri fær greiddar atvinnuleysisbætur, er á biðtíma eftir slíkum bótum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldrið skráð sig án atvinnu samkvæmt gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar.
c. sá tími sem foreldri fær greidda sjúkra- eða slysadagpeninga, er á biðtíma eftir dagpeningum eða hefði átt rétt á þeim hefði foreldri sótt um þá til Tryggingastofnunar ríkisins samkvæmt gildandi lögum um almannatryggingar, eða fær greiðslur úr sjúkrasjóði stéttarfélags enda hafi foreldri látið af launuðum störfum af heilsufarsástæðum,
d. sá tími sem foreldri nýtur bóta frá tryggingafélagi sem koma í stað launa vegna tímabundins atvinnutjóns af völdum slysa,
e. sá tími er foreldri fær tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlegra fatlaðra barna eða hefði átt rétt á slíkum greiðslum hefði foreldri sótt um þær til Tryggingastofnunar ríkisins.
Vinnumálastofnun metur á grundvelli laga um atvinnuleysistryggingar hvort foreldri hefði átt rétt á atvinnuleysisbótum hefði það skráð sig án atvinnu á þeim tíma sem um er að ræða, sbr. b-lið 2. mgr.
Samkvæmt bréfi Vinnumálastofnunar-Greiðslustofu, dags. 2. júlí 2008, kemur fram að kærandi hefði átt rétt á 96% atvinnuleysisbótum tímabilið 01.02.2007 – 31.05.2007. Á yfirliti er fylgdi bréfinu kemur fram að hún átti einnig rétt til atvinnuleysisbóta í janúar 2007.
Í 3. mgr. 15. gr. ffl., með síðari breytingum, er kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun aflar um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Þar segir jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna tekjuára skv. 2. og 5. mgr. 13. gr. laganna.
Fæðingardagur barns kæranda var X. júlí 2008 og skal því, samkvæmt framangreindum lagaákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hennar mánuðina janúar – desember 2007 sem hún starfaði í a.m.k. 25% starfshlutfalli sbr. einnig a-e liði 2. mgr. 13. gr. a.
Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hefur kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram kemur í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hennar á framangreindu tímabili. Frá janúar – maí 2007 var kærandi tekjulaus en átti rétt til atvinnuleysisbóta og taldist því þátttakandi á innlendum vinnumarkaði. Aðra mánuði á framangreindu tímabili var kærandi starfandi í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði.
Með vísan til alls framangreinds telur Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóður að greiðsluáætlun til kæranda, dags. 6. ágúst 2008, beri með sér réttan útreikning á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.“
Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 10. september 2008, og henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Frekari athugasemdir bárust ekki frá kæranda.
Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:
Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslna til kæranda úr Fæðingarorlofssjóði sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 1. júlí 2008.
Samkvæmt ákvæði 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 8. gr. laga nr. 74/2008, skal mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns, sbr. 2. mgr. 7. gr., í fæðingaorlofi nema 80% af meðaltali heildarlauna og skal miða við tólf mánaða samfellt tímabil sem lýkur sex mánuðum fyrir fæðingardag barns eða þann dag sem barn kemur inn á heimili við frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur. Til launa teljast hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald sem og greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur úr Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkra- og slysadagpeningar, greiðslur úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlega fatlaðra barna, sbr. a-e-liði 2. mgr. 13. gr. a. Þegar um er að ræða greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, Atvinnuleysistryggingasjóði, sjúkrasjóði stéttarfélags, bætur frá tryggingafélagi vegna tímabundins atvinnutjóns eða tekjutengdar greiðslur skv. III. kafla laga um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlega fatlaðra barna á viðmiðunartímabili skal taka mið af þeim viðmiðunartekjum sem þær greiðslur miðuðust við og skal aldrei taka mið af hærri fjárhæð en nemur þeim viðmiðunartekjum enda þótt foreldri hafi fengið mismuninn milli þessara greiðslna og viðmiðunartekna bættan samhliða greiðslunum. Einungis skal miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hefur starfað á innlendum vinnumarkaði.
Í 1. mgr. 13. gr. a ffl., sbr. 9. gr. laga nr. 74/2008, segir að þátttaka á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV. kafla feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði eða að starfa við eigin rekstur, án tillits til félagsforms, í því umfangi að hlutaðeiganda er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt ákvörðun skattyfirvalda, skil á tryggingagjaldi. Fullt starf miðist við 172 vinnustundir á mánuði, en þó skuli jafnan tekið tillit til fjölda vinnustunda sem samkvæmt kjarasamningi teljast fullt starf.
Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. a telst enn fremur til þátttöku á vinnumarkaði:
a. orlof eða leyfi samkvæmt lögum, kjarasamningi eða ráðningarsamningi þótt ólaunað sé að hluta eða öllu leyti,
Samkvæmt 3. mgr. 13. gr. ametur Vinnumálastofnun á grundvelli laga um atvinnuleysistryggingar hvort foreldri hefði átt rétt á atvinnuleysisbótum hefði það skráð sig án atvinnu á þeim tíma sem um er að ræða, sbr. b-lið 2. mgr.
Fæðingardagur barns kæranda var X. júlí 2008. Samkvæmt því er viðmiðunartímabil útreiknings meðaltals heildarlauna hennar tímabilið janúar til desember 2007. Af gögnum málsins má ráða að kærandi hafi verið í a.m.k. 25% starfi á vinnumarkaði mánuðina janúar og júní til desember 2007. Samkvæmt bréfi greiðslustofu Vinnumálastofnunar dags. 2. júlí 2008 hefði kærandi átt rétt til atvinnuleysisbóta 96% frá og með 1. febrúar 2007 til 31. maí 2007 hefði hún skráð sig atvinnulausa en á því tímabili var hún tekjulaus. Þar sem hún átti rétt til atvinnuleysisbóta telst hún hins vegar hafa verið á vinnumarkaði á þessu tímabili í skilningi ffl., sbr. b-lið 2. mgr. 13. gr. a. Samkvæmt útreikningi sem fylgdi bréfi greiðslustofu Vinnumálastofnunar hefðu meðalmánaðarlaun kæranda sem viðmið fyrir greiðslu atvinnuleysisbóta verið X krónur.
Telja verður að með b-lið 2. mgr. 13. gr. a. ffl. sé gerður jafn réttur þeirra sem hefðu átt rétt til atvinnuleysisbóta hefðu þeir skráð sig án atvinnu og þeirra sem raunverulega fengu greiddar slíkar bætur. Með hliðsjón af því telur úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála að skýra beri 2. mgr. 13. gr. ffl. svo, að þegar foreldri hefur ekki skráð sig án atvinnu og nýtt sér rétt sinn til atvinnuleysisbóta á hluta viðmiðunartímabils tekjuútreiknings skuli reikna foreldri tekjur það tímabil. Við þann útreikning skal taka mið af þeim viðmiðunartekjum sem greiðsla atvinnuleysisbóta hefði miðast við hefði foreldri nýtt rétt sinn.
Með hliðsjón af framanrituðu er hrundið hinni kærðu ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs. Við útreikning meðaltals heildarlauna kæranda og greiðslu til hennar úr Fæðingarorlofssjóði skal við það miðað að kærandi hafi verið á vinnumarkaði á viðmiðunartímabilinu janúar til desember 2007. Við útreikning meðaltals heildarlauna hennar það tímabil skal reikna henni tekjur tímabilið febrúar til maí 2007 þar sem tekið sé mið af þeim viðmiðunartekjum sem greiðsla atvinnuleysisbóta hefði miðast við hefði hún skráð sig án atvinnu og nýtt bótarétt sinn það tímabil.
ÚRSKURÐARORÐ:
Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um útreikning greiðslu til A úr Fæðingarorlofssjóði er hrundið. Við útreikning meðaltals heildarlauna kæranda skal auk launagreiðslna reikna kæranda tekjur tímabilið febrúar til maí 2007 sem miðist við viðmiðunartekjur sem greiðsla atvinnuleysisbóta hefði miðast við hefði hún skráð sig án atvinnu og nýtt bótarétt sinn.
Guðný Björnsdóttir
Heiða Gestsdóttir
Gunnlaugur Sigurjónsson