Mál nr. 83/2012.
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 14. maí 2013 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 83/2012.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 3. maí 2012, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann sama dag fjallað um fjarveru hennar í atvinnuviðtali. Vegna höfnunarinnar á atvinnuviðtalinu var bótaréttur kæranda felldur niður frá og með degi ákvörðunar 3. maí 2012 í þrjá mánuði sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir. Ákvörðunin var tekin á grundvelli 1. mgr. 57. gr., sbr. 61. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi, dags. 9. maí 2012. Vinnumálastofnun telur að hin kærða ákvörðun sé rétt.
Kæranda sem sótti um atvinnuleysisbætur 27. október 2011 var tilkynnt 22. mars 2012 að hún þyrfti að mæta í atvinnuviðtal hjá B föstudaginn 23. mars 2012, kl. 12:30. Kærandi sendi tölvupóst 23. mars 2012 og tilkynnti að hún kæmist ekki í viðtalið þar sem hún væri stödd í Reykjavík. Í sama pósti tók kærandi fram að hún ætlaði að vera í orlofi frá 25. mars til 4. apríl 2012. Vinnumálastofnun svaraði kæranda í tölvupósti sama dag og tilkynnti að atvinnutilboðið biði hennar þegar hún kæmi úr orlofinu og mikilvægt væri að hún hefði samband við B þegar hún kæmi aftur úr orlofinu.
Kæranda var sendur tölvupóstur og textaskilaboð 12. apríl 2012 og hún minnt á að hafa samband við B. Starfsmaður B hafði samband við Vinnumálastofnun 17. apríl 2012 og sagði að þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir til að hafa samband við kæranda hafi ekki náðst í hana.
Vinnumálastofnun óskaði eftir skriflegum skýringum á höfnun kæranda á umræddu atvinnuviðtali með bréfi, dags. 20. apríl 2012. Skýringarbréf barst 24. apríl 2012 frá móður kæranda þar sem hún segir að fyrir mistök hafi hún gleymt að tilkynna um lengingu á orlofi kæranda til 8. maí 2012 þar sem kærandi hafi ekki aðgang að tölvu.
Í kæru, dags. 9. maí 2012, koma fram þær skýringar kæranda að hún hafi ætlað að vera í orlofi frá 26. mars til 4. apríl 2012 en það hafi lengst. Þar sem kærandi hafi hvorki verið í síma- né tölvusambandi hafi hún fengið móður sína til að tilkynna Vinnumálastofnun að hún yrði í orlofi til 8. maí 2012. Það hafi hins vegar komið upp misskilningur og tölvupósturinn hafi ekki komist til skila fyrr en 24. apríl 2012. Kærandi ítrekar að það hafi ekki verið ætlunin að mæta ekki í boðað viðtal heldur hafi hún gengið út frá því að hún væri skráð í orlof.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 16. júní 2012, segir að mál þetta varði 1. og 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar séu tilgreindar ástæður sem geti komið til greina sem gildar skýringar við höfnun á starfi. Í athugasemdum við 57. gr. komi fram að gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun sé heimilt að líta til aldurs, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu. Enn fremur sé heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði er starf fjarri heimili hans sem gerir kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum. Ljóst sé að kærandi hafði ekki samband við B vegna atvinnutilboðs og sé það afstaða Vinnumálstofnunar að líta á slíkt sem höfnun á atvinnutilboði. Útskýringar kæranda sem koma fram í kæru til úrskurðarnefndar á því hvers vegna hún hafi ekki samband við Vinnumálastofnun eða B séu þær að hún hafi verið tölvu- og símalaus og því ekki getað haft samband. Vinnumálastofnun kveðst ekki hafa vitað á þeim tíma sem ítrekað hafi verið reynt að hafa samband við hana vegna atvinnutilboðsins að hún væri í orlofi. Kærandi hafi einungis tilkynnt stofnuninni að hún yrði í orlofi frá 26. mars til 4. apríl 2012. Tilkynning um að kærandi yrði í orlofi til 8. maí 2012 barst ekki fyrr en eftir að stofnunin hafði óskað eftir skýringum frá henni vegna höfnunar á atvinnutilboði frá B.
Af 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé ljóst að rík upplýsingaskylda hvíli á kæranda að láta vita af breyttum högum sínum, jafnvel þótt þeir séu einungis tímabundnir. Þegar kærandi var boðuð í atvinnuviðtalið hafi stofnunin ekki vitað til þess að kærandi væri í orlofi og þegar sá orlofstími sem hún hafði tilkynnt stofnuninni var liðinn hafi stofnunin ekki haft aðrar upplýsingar en þær að hún væri í virkri atvinnuleit og bæri því að fylgja tilmælum stofnunarinnar um að hafa samband við B. Tilkynningin um að kærandi hafi ætlað að vera í orlofi til 8. maí 2012 hafi ekki borist fyrr en 24. apríl 2012 og því sé um mistök af hálfu kæranda að ræða en ekki stofnunarinnar.
Í ljósi ofangreinds telur Vinnumálastofnun að kærandi hafi í umrætt sinn hafnað starfi í skilningi 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Er það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli sæta biðtíma í þrjá mánuði frá ákvörðunardegi, sbr. 1. mgr. 57. gr., sbr. 61. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 18. júní 2012, gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 2. júlí 2012. Engar athugasemdir bárust frá kæranda.
2.
Niðurstaða
Mál þetta lýtur að 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 20. gr. laga nr. 139/2009, en 1. mgr. ákvæðisins er svohljóðandi:
„Sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama á við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar.“
Í greinargerð í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar kemur meðal annars fram að gert sé ráð fyrir að þetta eigi við um þá sem hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttökudegi umsóknar um atvinnuleysisbætur. Þá greinir að það þyki eðlilegt að þeir sem eru tryggðir fái fjögurra vikna svigrúm til að leita sér að því starfi er þeir helst kjósa að sinna. Enn fremur segir að það þyki mikilvægt að það að hafna því að fara í atvinnuviðtal eða sinna ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar hafi sömu áhrif og sú ákvörðun að taka ekki starfi sem býðst. Ástæðan sé einkum sú að atvinnuviðtal er venjulega meginforsenda þess að hinum tryggða verði boðið starf og þyki það mega leggja þá ákvörðun að jöfnu við það að hafna starfi. Þá verður að teljast óeðlilegt að hinn tryggði geti neitað því að fara í atvinnuviðtal án viðbragða frá kerfinu en þeir sem fóru í viðtalið og var boðið starfið þurfi að þola biðtíma eftir atvinnuleysisbótum taki þeir ekki starfinu.
Í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur eftirfarandi fram:
„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“
Í fyrrnefndri greinargerð sem fylgdi frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar segir meðal annars um ákvæði 4. mgr.: „Jafnframt er lagt til að heimilt sé að líta til ráðningar hins tryggða í ótímabundið starf enda þótt hinn tryggði hefji ekki störf þegar í stað. Er það Vinnumálastofnunar, þar á meðal úthlutunarnefndarinnar, að meta hvort tíminn þangað til hinn tryggði hefur störf geti talist viðunandi eða hvort eðlilegra sé að líta svo á að hinum tryggða beri að taka starfinu sem í boði er. Við matið ber meðal annars að líta til þess hvort um raunverulegt framtíðarstarf sé að ræða.“
Fyrir úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða hefur kærandi borið að hún hafi verið í orlofi en láðst hafi að tilkynna til Vinnumálastofnunar að kærandi myndi ílengjast í orlofinu.
Í a-lið 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur fram að eitt af skilyrðum þess að teljast tryggður samkvæmt lögunum sé að vera í virkri atvinnuleit. Í 14. gr. sömu laga kemur fram að með virkri atvinnuleit felist meðal annars að hafa frumkvæði að starfsleit og vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt er fyrir samkvæmt lögum og kjarasamningum, hafa vilja og getu til að taka starfi án sérstaks fyrirvara og vera reiðubúin að taka starfi hvar sem er á Íslandi.
Í 61. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur fram að sá sem hefur sætt viðurlögum skv. 57.–59. gr. eða biðtíma skv. 54. og 55. gr. og eitthvert þeirra tilvika sem þar greinir á sér stað að nýju á sama tímabili skv. 29. gr. skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að þremur mánuðum liðnum frá þeim degi er ákvörðun Vinnumálastofnunar um ítrekunaráhrif liggur fyrir. Kærandi hafði áður sætt viðurlögum skv. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar 20. desember 2011 er hún var samþykkt á tveggja mánaða biðtíma.
Að mati úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða verður ekki fallist á að skýringar kæranda fyrir nefndinni réttlæti höfnun hennar á umræddu atvinnuviðtali með vísan til 1. og 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar þess efnis að kærandi skuli sæta biðtíma í þrjá mánuði er því staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá um niðurfellingu bótaréttar A í þrjá mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir,
formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir Helgi Áss Grétarsson