Hoppa yfir valmynd
31. mars 2005 Dómsmálaráðuneytið

Matsnefnd eignarnámsbóta, úrskurður 31. mars 2005

Fimmtudaginn 31. mars var í Matsnefnd eignarnámsbóta tekið fyrir matsmálið nr. 10/2004

Vegagerðin

gegn

Þorsteini Snædal

 

og kveðinn upp svohljóðandi

 

ú r s k u r ð u r :

 

I.  Skipan matsnefndar eignarnámsbóta:

 

Matsnefnd eignarnámsbóta skipa í máli þessu þeir Helgi Jóhannesson hrl., formaður, Vífill Oddsson, verkfræðingur og Magnús Leópoldsson, lögg. fasteignasali en formaður kvaddi þá tvo síðastnefndu til starfans með vísan til 2. mgr. 2. gr. laga nr. 11/1973 um framkvæmd eignarnáms.

 

II.  Matsbeiðni, aðilar og matsandlag:

 

Með matsbeiðni dags. 5. nóvember 2004 sem lögð var fram hjá Matsnefnd eignanámsbóta þann 17. nóvember 2004 fór Vegagerðin, kt. 680269-2899, Borgartúni 5 og 7, Reykjavík (eignarnemi) þess á leit við nefndina að hún mæti hæfilegar bætur vegna töku eignarnema á jarðefnum til vegagerðar úr landi Arnórsstaða, Jökuldal.  Eignarnámsþoli er Þorsteinn Snædal, kt. 271269-2939, Skjöldólfsstöðum, Jökuldal.

Um er að ræða samtals 34.325 m³ malarefnis sem skiptist þannig að mati eignanema:

 

Burðarlagsefni               24.069 m³

Fyllingarefni                  10.256 m³

 

Umrætt malarefni var tekið úr námu í landi eignarnámsþola á árinu 2001.  Eignarnemia hefur þegar greitt kr. 321.167- fyrir efnið, en eignarnámsþoli telur þá greiðslu ekki fela í sér fullnaðarbætur til hans.  Aðilar eru sammála um að mál þetta sé rekið fyrir Matsnefnd eignarnámsbóta.

 

III.  Málsmeðferð:

 

Mál þetta var fyrst tekið fyrir hjá Matsnefnd eignarnámsbóta miðvikudaginn 17. nóvember 2004.  Eignarnemi lagði fram nr. 1-14 matsbeiðni ásamt fylgiskjölum.  Málinu var að því búnu frestað til framlagningar greinargerða af hálfu aðila.

 

Föstudaginn 3. desember 2004 var málið tekið fyrir.  Af hálfu eignarnámsþola var lögð fram greinargerð ásamt fylgiskjölum.

 

Föstudaginn 18. febrúar 2005 var málið tekið fyrir.  Lögð var fram greinargerð eignarnema ásamt ljósmyndum af vettvangi.  Málinu var að því búnu frestað til framlagningar frekari gagna af hálfu eignarnámsþola.

 

Mánudaginn 28. febrúar 2005 var málið tekið fyrir.  Lögð voru fram viðbótargögn af hálfu eignarnámsþola.  Af hálfu matsnefndarinnar var ekki talin þörf á því að fara á vettvang þar sem góðar ljósmyndir hafa verið lagðar fram.  Þá telur matsnefndin heldur ekki þörf á að flytja málið munnlega og var málið því tekið til úrskurðar.

 

IV.  Sjónarmið eignarnema:

 

Af hálfu eignarnema er þess krafist aðallega að bætur til eignarnámsþola verði ákvarðaðar í samræmi við orðsendingu um landbætur o.fl. nr. 8/2003 sem leiði til bóta að fjárhæð kr. 408.758-.  Til vara er þess krafist að bætur verði ákvarðaðar í samræmi við orðsendingu um landbætur o.fl. nr. 15/2004 sem leiði til bóta að fjárhæð kr. 577.241-.  Þá er þess krafist að núvirði þegar greiddra bóta verði dregið frá ákvörðuðum bótum.

 

Eignarnemi vísar til fyrri úrskurða Matsnefndar eignarnámsbóta sem fordæma í málinu, þ.á.m. varðandi efnistöku í landi sömu jarðar í málinu nr. 8/1998. 

 

Eignarnemi kveður kröfur eignarnámsþola vera allt of háar.  Eignarnemi telur að ágreiningur aðila snúist einkum um það hvort malarnáman sé á markaðssvæði eða ekki.  Telur eignarnemi að svo sé ekki og vísar m.a. í áður nefndan úrskurð matsnefndarinnar hvað það varðar.   Eignarnemi bendir að auki á að ekki liggi fyrir eftirspurn frá neinum aðilum um efni úr námunni sem renni enn frekar stöðum undir hans sjónarmið í málinu.  Sérstaklega bendir eignarnemi á að ekkert bendi til að efnið í námunni sé nýtanlegt steypuefni.

 

Eignarnemi mótmælir sérstaklega þeirri staðhæfingu eignarnámsþola að hann hafi orðið fyrir fjármagnskostnaði eða á einhvern hátt orðið fyrir tjóni vegna óhagstæðrar verðþróunar frá þeim tíma sem tók frá efnistökunni á árinu 2001 til ársins 2003 þegar greiðsla var innt af hendi.  Eignarnemi bendir á að við efnistökuna hafi verðmæti efnisins verið kr. 321.167, en skv. aðalkröfu eignarnema sé gerð krafa um að honum verði gert að greiða kr. 408.758- sem þýði 27% hækkun.  Sé hins vegar miðað við varakröfuna sem nemur kr. 577.241- sé um 80% hækkun að ræða.

 

Eignarnemi mótmælir því að farið hafi verið dýpra í botn námunnar en áður hafi verið gert.  Haft hafi verið samráð við eignarnámsþola við efnistökuna og hann hafi ekki gert athugasemdir við vinnsluna á þeirri forsendu að um steypuefni væri að ræða.  Eignarnemi bendir á að efnið í námunni sé mjög lagskipt og vísar í því sambandi til fram lagðra gagna um niðurstöður rannsókna á kornastærðum og gryfjusúlur.  Öll vinnsla úr námunni sé því mjög kostnaðarsöm.  Sérstaklega er tekið fram að einungis sé hægt að vinna steypuefni úr námunni með kostnaðarsamri vinnslu.

 

Eignarnemi mótmælir sérstaklega að efni það sem notað var til að hlaða að ræsaendum sé drenefni eins og lögmaður eignarnámsþola haldi fram.  Eignarnemi telur engin verðmæti vera í efninu umfram annað fyllingarefni nema síður sé og það sé til í nægu magni í námunni.

 

Eignarnemi bendir sérstaklega á að hann hafi gengið frá námunni í samræmi við lagaskyldur og í samráði við eignarnámsþola.  Eignarnemi mótmælir því algerlega bótakröfum vegna jarðrasks.  Sama gildir um kröfu eignarnámsþola um bætur vegna umferðar o.fl.

 

 

 

 

V.  Sjónarmið eignarnámsþola:

 

Af hálfu eignarnámsþola er þess krafist að eignarnema verði gert að greiða honum kr. 1.719.323- vegna efnistöku eignarnema úr landi eignarnámsþola.  Eignarnámsþoli telur greiðslu að fjárhæð kr. 321.167- sem eignarnemi hefur þegar innt af hendi vera allt of lága og í þeirri fjárhæð sé kr. 63.206- virðisaukaskattur.  Eignarnámsþoli bendir sérstaklega á að samningaviðræður um greiðslu fyrir efnistökunnar hafi verið engar af hálfu eignarnema meðan á framkvæmdum stóð og greiðsla hafi ekki verið innt af hendi fyrr en í desember 2003 eða um tveimur árum eftir að malartekjunni lauk

 

Eignarnámsþoli telur að taka verði tillit til þess að hann hafi orðið af fjármagnstekjum vegna greiðslunnar frá eignarnema vegna þess hversu seint hún var innt af hendi.  Telur eignarnámsþoli að taka beri tillit til þessa við ákvörðun bótanna nú.  Telur eignarnámsþoli í því sambandi beri að líta til meðalraunvaxta  á verðtryggðum innláns- og útlánsreikningum sem hafi verið um 8% af jafnaði.  Þá beri enn fremur að líta til nýjustu upplýsinga um verð malarefnis á svæðinu til að tryggt sé að eignarnámsþoli fái fullt verð fyrir hið eignarnumda efni.

 

Eignarnemi vísar sérstaklega til þess að hluti efnisins sem tekinn var hafi verið notaður sem hröngl að ræsum og telur eignarnámsþoli því að flokka eigi efnið í burðarlagsefni 24.069 m³, fyllgingarefni 8.368 m³ og hrögl að ræsum 1.888 m³.  Kveður eignarnámsþoli upplýsingar um magn hröngls að ræsum vera fengnar frá verktökum á svæðinu.

 

Eignarnámsþoli telur verulegan markað vera fyrir malarefni á Jökuldal, m.a. vegna mikilla framkvæmda eignarnema á svæðinu upp á síðkastið m.a. í tengslum við Kárahnjúkavirkun auk þess sem byggingarframkvæmdir hafa verið í gangi á svæðinu sem hafa einnig aukið eftirspurn eftir malarefni.  Kveður eignarnámsþoli efnisþörf eignarnema vera hundruði þúsunda eða jafnvel milljónir rúmmetra á 10 ára tímabili.

 

Eignarnámsþoli mótmælir sérstaklega að gæðum hins eignarnumda malarefnis sé áfátt.  Telur eignarnámsþoli stóran hluta efnisins í námunni vera af háum gæðaflokki.  Efni úr námunni hafi m.a. verið notað til jarðvegsskipta og steypuframkvæmda við 900 ferm. fjárhús á Skjöldólfssöðum.

 

Eignarnámsþoli bendir á að malarefni sem nýta má sem hröngl að ræsum sé ekki að finna í öllum námum.  Af þessum sökum sé verðmæti hröngls úr námu hans verðmikið.

 

Við verðákvörðun á hinu eignarnumda malarefni telur eignarnámsþoli að líta eigi til orðsendingar eignarnema nr. 5/2004 þar sem fjallað er um verð malarefnis á markaðssvæðum.  Telur eignarnámsþoli að vegna þess dráttar sem orðið hafi á greiðslu bóta fyrir efnið eigi að bæta 35% við verðið í orðsendingunni til að vega upp fjármagnskostnað eignarnámsþola frá því skerðing eignaréttindanna fór fram.    Eignarnámsþoli telur þannig verðmat á 24.069 m³ af burðarlagsefni eigi að vera kr. 63 kr./m³ eða samtals kr. 1.516.347- og verðmat á 8.368 m³af fyllginarefni eigi að vera kr. 23/m³ eða samtals kr. 192.464-.  Eignarnámsþoli bendir á að ekki sé hægt að finna verð á hröngli í orðsendingu eignarnema.  Telur eignarnámsþoli rétt að miða í því sambandi við verð efnis í bundin slitlög.   Eignarnámsþoli telur verðmæti þessa efnis vera kr. 84/m³ eða samtals kr. 158.592-.  Samkvæmt framansögðu telur eignarnámsþoli verðmæti hins eignarnumda malarefnis vera kr. 1.867.403-. 

 

Að auki telur eignarnámsþoli að bæta eigi honum tímabundið jarðrask vegna malartekjunnar sem nemi kr. 10.000- pr. ár eða kr. 40.000-.  Þá gerir eignarnámsþoli kröfu um bætur að fjárhæð kr. 100.000- fyrir óþægindi vegna umferðar o.fl. í tengslum við malartekjuna.

 

Samkvæmt framangreindu eru heildarkröfur eignarnámsþola kr. 2.007.403-.  Til frádráttar þeirri fjárhæð koma svo þegar greiddar bætur að fjárhæð kr. 321.167-, sem eignarnámsþoli telur m.t.t. sjónarmiða um fjármagnskostnað o.fl. eigi að teljast kr. 359.113- í dag.  Samtals telur því eignarnámsþoli ógreiddar bætur nema kr. 1.719.323- auk kostnaðar við rekstur málsins fyrir matsnefndinni.

 

VI.  Álit matsnefndar:

 

Við matið byggir matsnefndin á magntölum sem koma fram í matsbeiðni, enda liggja ekki fyrir gögn um annað.  Matsnefndin taldi ekki þörf á vettvangsgöngu í málinu enda hafa verið lagðar fram í málinu góðar ljósmyndir af námunni og nánasta umhverfi auk þess sem matsmenn þekkja staðhætti.

 

Ekki er fallist á það með eignarnámsþola að malarnáman sé á markaðssvæði, enda verður ekki séð að eftirspurn sé eftir efni úr námunni svo neinu nemi nema af hálfu eignarnámsþola sjálfs.  Eignarnámsþoli hefur ekki gert sennilegt að efni sem notað er sem hröngl við ræsi og tekið var úr námunni hafi sérstaka eiginleika sem beri að greiða annað verð fyrir en annað efni úr námunni.  Matsnefndin telur að meta eigi þann hluta efnisins sem burðarlagsefni en ekki fyllingarefni eins og eignarnemi gerir kröfu um.  Miðar matsnefndin við að efnismagn sem notað er sem hröngl sé 1.888 m³.

 

Við verðmat á hinu eignarnumda malarefni ber að líta til orðsendingar eignarnema og telur matsnefndin rétt að miða við nýjustu orðsendinguna sem liggur fyrir í málinu eða orðsendingu nr. 15/2004, enda þó efnistakan hafi farið fram á árinu 2001.  Ekki þykja efni til að greiða álag á efnisverðið að auki vegna tímans sem liðinn er frá efnistökunni sjálfri.  Við matið er höfð hliðsjón af því að efnisvinnsla úr námunni er nokkuð kostnaðarsöm fyrir eignarnema þar sem efnið er ekki sérlega aðgengilegt í námunni.

 

Með hliðsjón af framansögðu þykja hæfilegar bætur fyrir hið eignarnumda malarefni vera kr. 603.673-, en til frádráttar komi kr. 321.167- sem þegar hafa verið greiddar.

 

Matsnefndin telur með hliðsjón af aðstæðum einnig rétt að gera eignarnema að greiða að auki kr. 100.000- vegna ónæðis og rasks í tengslum við efnistökuna.

 

Eignarnámsþoli skal að auki fá kr. 250.000- auk virðisaukaskatts í kostnað vegna reksturs máls þessa fyrir Matsnefnd eignarnámsbóta.

 

ÚRSKURÐARORÐ:

 

Eignarnemi, Vegagerðin, Borgartúni 5 og 7, Reykjavík, greiði eignarnámsþola, Þorsteini Snædal, Skjöldólfsstöðum, Jökuldal, kr. 703.673- í eignarnámsbætur og kr. 250.000- auk virðisaukaskatts í kostnað vegna reksturs matsmáls þessa fyrir Matsnefnd eignarnámsbóta.  Til frádráttar komi kr. 321.167- sem þegar hafa verið greiddar.

 

Þá skal eignarnemi greiða kr. 400.000- í ríkissjóð vegna kostnaðar Matsnefndar eignarnámsbóta í máli þessu.

 

 

__________________________________

Helgi Jóhannesson

 

_________________________________                  ___________________________

Vífill Oddsson                                                               Magnús Leópoldsson

 

 

 



Efnisorð

Hafa samband

Ábending / fyrirspurn
Ruslvörn
Vinsamlegast svaraðu í tölustöfum